کتاب نحوه تست و عیب یابی قطعات در مدارهای الکترونیکی

در این کتاب با روش های تست قطعات الکترونیکی نظیر دیود، تریستور، BJT، JFET و Mosfet آشنا شده و نحوه عیب یابی مدارات دارای BJTها و JFETها را با کمک یک اهم متر ساده و قوانین کریشهف خواهید آموخت. در ادامه تکنیک های کلی عیب یابی مدارات الکترونیکی اعم از بردهای صنعتی و ... آموزش داده خواهد شد.

1- تست دیود

2- تست تریستورها

3- تست تریاک ها

4- تست کردن ترانزیستورهای BJT

5- عیب یابی مدارات دارای ترانزیستور BJT

6- تست کردن ترانزیستورهای اثر میدانی یا FETها

7- عیب یابی مدارات دارای JFET

8- عیب یابی تقویت کننده های عملیاتی

9- برخی از اشکالات رایج در مدارات داری آپ امپ

10- خلاصه مطلب

11- تکنیک های عیب یابی

12- بررسی دلایل به وجود آمدن عیب

13- تحلیل خرابی

14- ضمیمه 1: شمای فنی قطعات

15- ضمیمه 2: ترسیم نقشه مدار

16- ضمیمه 3: سیمبل های الکترونیکی

• دیود:

دیود یک عنصر نیمه هادی است که جریان الکتریکی را تنها در یک جهت از خود عبور می دهد. به عبارت دیگر وقتی یک دیود به صورت مستقیم بایاس شود، یک مقاومت بسیار کمی دارد ولی هنگامی که در جهت معکوس بایاس شود مقاومت زیادی از خود نشان می دهد. همانطوری که می دانید یک اهم متر در هنگام اندازه گیری یک مقاومت، ولتاژی که توسط باتری های موجود در آن تامین می شود را به دوسر آن اعمال می کند. .....

• تریستور:

تریستور یا SCR همانند یک دیود است که یک پایه به اسم گیت به آن اضافه شده است. برای اینکه تریستور شروع به هدایت کند باید آن را در بایاس مستقیم قرار داده و گیت را به وسیله اعمال یک پالس مثبت تریگر نماییم. بنابراین تست یک تریستور مشابه تست دیود است.

• تریاک:

یک ترایاک در واقع شامل دو عدد تریستور است که به صورت موازی و در جهت مخالف به هم متصل شده اند. بنابراین روش تست کردن تریاک مشابه تست یک تریستور است....

• تست کردن تریستورهای BJT

همانطور که می دانید ترانزیستورها دارای سه لایه نیمه هادی هستند. نحوه قرار گرفتن لایه های نیمه هادی می تواند به یکی از دو نوع PNP یا NPN انجام شود. بنابراین هر ترانزیستور را می توان به صورت دو دیود متصل به هم در نظر گرفت. در معادل دیودی ترانزیستور نوع PNP، پایه بیس پایه ای است که به محل اتصال کاتد و دو دیود متصل می شود. در صورت PNP بودن ترانزیستور، محل اتصال آند دو دیود پایه بیس خواهد بود. دو پایه دیگر، پایه های امیتر و کلکتور می باشند. می توان هر دو پیوند PN ترانزیستور را مثل دو دیود مجزا مورت تست قرار داد. اگر در هیچ کدام از دیودها مشکلی مشاهده نگردد، ترانزیستور دارای عملکرد نرمالی خواهد بود.

اغلب مولتی متر های دیجیتال قسمت مخصوصی برای تست دیودها و ترانزیستورهای BJT دارند. با این وجود در صورتی که چنین قسمتی در کار نباشد، می توان اکثر قطعات الکترونیکی را به وسیله یک اهم متر ساده تست کرد. اگر یک دیود به درستی کار کند، در حین تست آن با اهم متر شاهد دو مقدار مقاومت خیلی کم و خیلی زیاد خواهیم بود. در یک جهت مقدار مقاومت زیاد است و هنگامی که پراب ها را جابجا نماییم مقدار مقاومت کمی مشاهده می شود.

تریستورها نیز به روشی مشابه تست می شوند. تنها تفاوت آن ها استفاده از سیم پل برای اتصال دادن آند به گیت جهت تریگر کردن آن است. وقتی تریستور تریگر می شود، مقدار مقاومت آن به میزان قابل توجهی افت خواهد کرد.

ترایاک ها نیز همانند تریستورها مورد تست قرار می گیرند، البته با این تفاوت که در هر دو جهت مورد بررسی قرار می گیرند.

ترانزیستورهای BJT به عنوان دو دیود سری شده با یکدیگر در نظر گرفته می شوند. هر دیود معادل به صورت مستقل مورد تست قرار می گیرد. تست FET ها قدری مشکل تر است. باید توجه ویژه ای صورت گیرد تا قطعه به علت الکتریسیته ساکن دچار آسیب نشود. ترانزیستورهای JFET را می توان به عنوان دو دیود سری شده با هم و موازی با یک مقاومت در نظر گرفت. هر دو دیود معادل به صورت مستقل مورد بررسی قرار می گیرند. مقدار مقاومت نیز باید اندازه گیری شود.

برای پیدا کردن عیوب در مدارات دارای ترانزیستور، در ابتدا ولتاژ تقریبی بر روی هرکدام از پایه های ترانزیستور را محاسبه می نماییم. سپس ولتاژ ها را اندازه گیری می نماییم. به صورت منطقی اختلاف بین مقدار محاسبه شده و مقدار اندازه گیری شده را تحلیل می نماییم تا به کمک آن اشکال را پیدا کرده و آن را برطرف نماییم.