رنج فرکانسی و پهنای باند در ماژول فرستنده گیرنده لورا SX1278 و RFM95/RFM96
ماژولهای رادیویی لورا انواع مختلفی دارند. رنج فرکانسی آنها زیاد متنوع نیست ولی چند رنج خاص برای انتخاب وجود دارند. در پستهای قبلی انواع ماژولهای LoRa را معرفی کردهایم. روش راه اندازی و انتخاب کتابخانه مناسب را هم توضیح دادهایم. در این پست راجع به شدت توان و پهنای باند در تبادل اطلاعات بحث خواهیم کرد. به این دلیل که فقط انتخاب یک ماژول به عنوان ترانسمیتر کفایت نمیکند. و بایستی موارد دیگری از جمله رنج فرکانسی، پهنای باند و شدت توان آن را هم در نظر گرفت تا مسافت ارسالی دادهها به میزان مورد نظر در پروژه برسند. در این پست از دو ماژول لورا شامل SX1278 یا همان LoRa-01 و LoRa-02 و مدل RFM95/RFM96 را برای بررسی موارد فنی استفاده میکنیم. هدف ما ارتقا دانش کاربران فارسی زبان است. همچنین رشد اطلاعات عمومی مدیران در شرکتهای مختلف را مد نظر داریم. بنابراین اگر این مطلب از بلاگ دانشجو کیت برای شما ارزشمند بود و به اطلاعاتتان اضافه کرد، آنرا با دیگران به اشتراک بگذارید تا دانش فنی مدیرها و کاربران فارسی زبان در این حوزه و IoT رشد پیدا کند.
پهنای باند، شدت توان و رنج فرکانسی در لورا SX1278
در ماژول SX1278، پهنای باند، شدت توان و رنج فرکانسی همگی مرتبط با قابلیتهای ارتباطی رادیویی ماژول هستند. در ادامه، هر کدام از این مفاهیم را به طور کامل توضیح میدهیم.
1- پهنای باند (Bandwidth): پهنای باند به عرض نوار فرکانسی ارسال و دریافت دادهها اشاره دارد. در ماژول SX1278، میزان پهنای باند انتخاب شده بر روی ارتباط رادیویی تأثیر زیادی دارد. انتخاب پهنای باند مناسب برای شرایط خاص ارتباطی میتواند تأثیر مستقیمی بر سرعت انتقال دادهها و مقاومت در برابر تداخلهای محیطی داشته باشد. پهنای باند بر حسب هرتز (Hz) اندازهگیری میشود و مقادیر مختلفی مانند 7.8KHz، 10.4KHz، 15.6KHz و غیره را میتوانید در ماژول SX1278 تنظیم کنید.
2- شدت توان (Transmit Power): شدت توان در ماژول SX1278 به میزان قدرت سیگنال رادیویی ارسالی توسط ماژول اشاره دارد. شدت توان بر حسب dBm (دسیبل میلی وات) اندازهگیری میشود و نشان میدهد که ماژول چه میزان توان رادیویی را برای ارسال دادهها استفاده میکند. ماژول SX1278 قابلیت تنظیم شدت توان را دارد و میتوانید مقدار آن را به میزان مورد نیاز تنظیم کنید. مقادیر شدت توان ممکن است بین حدود -1 dBm تا 20 dBm در ماژول SX1278 باشد.
3- رنج فرکانسی (Frequency Range): رنج فرکانسی در ماژول SX1278 به بازه فرکانسی اشاره دارد که ماژول قادر به ارسال و دریافت سیگنالها است. در ماژول SX1278، رنج فرکانسی از 433MHz تا 510MHz است و میتوانید فرکانس مورد نظر خود را در این بازه تنظیم کنید. این بازه فرکانسی ممکن است بر اساس نسخه و تنظیمات خاص ماژول متفاوت باشد.
مهم است بدانید که برای تنظیم پهنای باند، شدت توان و رنج فرکانسی در ماژول SX1278، به کتابخانهها و رابطهای برنامهنویسی مرتبط با ماژول و سنسورهای آن مراجعه کنید. هر کتابخانه و رابط برنامهنویسی ممکن است دستورات و توابع خاص خود را برای تنظیم این پارامترها داشته باشد.
روش تنظیم پهنای باند ماژول لورا SX1278
در ادامه یک سناریو رادیویی با استفاده از ماژول LoRa SX1278 و کتابخانه Arduino LoRa را در نظر میگیرم. روش تنظیم پهنای باند در کدنویسی را بررسی خواهیم کرد.
1- نصب کتابخانه: ابتدا باید کتابخانه Arduino LoRa را در محیط توسعه Arduino IDE نصب کنید. برای نصب این کتابخانه، به منوی "Sketch" بروید، سپس "Include Library" و سرانجام "Manage Libraries". در پنجره جدید، جستجوی "LoRa" را انجام دهید و کتابخانه Arduino LoRa را پیدا کنید و نصب کنید.
2- تنظیمات سختافزاری: قبل از شروع برنامهنویسی، باید مطمئن شوید که ماژول SX1278 به درستی متصل شده است. این ماژول به طور کلی دارای پینهای VCC، GND، SCK، MISO، MOSI، NSS و RESET است که باید به میکروکنترلر Arduino متصل شوند. همچنین باید تنظیمات فرکانس و پیکربندی ماژول را در کد برنامه تعیین کنید.
3- تعریف تنظیمات ارتباط: در کد برنامه، ابتدا باید تنظیمات ارتباط LoRa را تعریف کنید. این تنظیمات شامل فرکانس، پهنای باند، شدت توان و دیگر پارامترهای ارتباطی است.
#include <LoRa.h>
// تنظیم فرکانس (MHz)
#define LORA_FREQUENCY 433.0
// تنظیم پهنای باند (kHz)
#define LORA_BANDWIDTH 125
// تنظیم شدت توان (dBm)
#define LORA_TX_POWER 20
4- تنظیم ماژول: پس از تعریف تنظیمات، در قسمت void setup() کد برنامه، باید ماژول را تنظیم کنید. این شامل تنظیم فرکانس، پهنای باند و شدت توان است.
void setup() {
// شروع اتصال سریال
Serial.begin(9600);
while (!Serial);
// شروع اتصال به ماژول LoRa
if (!LoRa.begin(LORA_FREQUENCY)) {
Serial.println("خطا در شروع ماژول LoRa!");
while (1);
}
// تنظیم پهنای باند و شدت توان
LoRa.setSignalBandwidth(LORA_BANDWIDTH);
LoRa.setTxPower(LORA_TX_POWER);
}
5- ارسال داده: در قسمت void loop() کد برنامه، میتوانید دادههای خود را برای ارسال تنظیم کنید و آنها را ارسال کنید. در این مثال، داده "Hello, World!" را ارسال میکنیم.
void loop() {
// داده ارسالی
String dataToSend = "Hello, World!";
// ارسال داده
LoRa.beginPacket();
LoRa.print(dataToSend);
LoRa.endPacket();
// تاخیر قبل از ارسال بعدی
delay(5000);
}
این سناریو نشان میدهد که چگونه میتوانید ماژول LoRa SX1278 را تنظیم کنید و دادهها را ارسال کنید. البته، توجه داشته باشید که نحوه برنامهنویسی و تنظیمات ممکن است بستگی به کتابخانه و ماژول داشته باشد. بهتر است برای اطلاعات دقیقتر به مستندات و راهنماییهای مربوطه مراجعه کنید.
شناخت شدت توان dBm و روش تنظیم در SX1278
ماژول SX1278 از جمله ماژولهای LoRa است که قابلیت تنظیم شدت توان را دارند. با این حال، محدوده دقیق حداقل و حداکثر شدت توان بستگی به نسخه و تنظیمات خاص ماژول SX1278 و همچنین کتابخانه یا رابط برنامهنویسی که استفاده میشود، دارد. به طور کلی، محدوده شدت توان برای ماژول SX1278 میتواند بین حدود -1 dBm تا 20 dBm و در برخی از نسخهها و تنظیمات خاص، ممکن است بیشتر یا کمتر از این محدوده باشد. dBm یک واحد اندازهگیری برای شدت توان رادیویی است. dBm به معنی دسیبل میلی وات (decibel-milliwatt) است و میزان قدرت توان را نسبت به یک میلیوات (1 mW) مشخص میکند. دسیبل (decibel) یک واحد رسمی برای اندازهگیری نسبتها و لگاریتمهای واحد دار است. آنچه که dBm را معین میکند، استفاده از یک مقیاس لگاریتمی برای نمایش شدت توان است که بر اساس نسبت توان خروجی به یک میلیوات (1 mW) تعریف میشود. برای مثال، اگر مقدار شدت توان رادیویی را به عنوان 10 dBm ببینید، این بدان معناست که شدت توان 10 برابر توان یک میلیوات است، یعنی 10 میلیوات (0.01 وات) است. در ماژول SX1278، شدت توان عموما به صورت dBm اعلام میشود. این به شما اجازه میدهد تا با استفاده از مقادیر dBm، شدت توان رادیویی را به صورت قابل فهم و قابل مقایسه بررسی کنید. مفهوم dBm در ماژول SX1278 میتواند برای تنظیم شدت توان ارسالی و دریافتی استفاده شود. با توجه به تنظیمات ماژول و نیازهای شبکه خود، میتوانید شدت توان را به مقدار مطلوبی تنظیم کنید تا بهترین کیفیت و برد رادیویی را بدست آورید. برای تنظیم شدت توان در ماژول SX1278، معمولا از توابع و روشهای مربوطه در کتابخانهها و رابطهای برنامهنویسی مانند Arduino LoRa یا RadioHead استفاده میشود. با استفاده از این توابع و روشها، میتوانید شدت توان را به مقدار مورد نظر تنظیم کنید.
استفاده از شدت توان بالا میتواند برد ارتباط را افزایش دهد، اما به همراه افزایش مصرف باتری و احتمال تداخل با سایر دستگاهها همراه است. بنابراین، باید توازنی بین برد و مصرف باتری و تداخلهای محتمل در نظر گرفته شود. برای تنظیم شدت توان در ماژولهای LoRa، معمولا از دستورات مربوطه در کد برنامهنویسی استفاده میشود. به عنوان مثال، با استفاده از تابع setTxPower() در کتابخانه Arduino LoRa، میتوانید شدت توان را تنظیم کنید.
LoRa.setTxPower(10); // تنظیم شدت توان به 10 dBm
به طور معمول، استفاده از مقادیر منفی به عنوان شدت توان، به معنای استفاده از حالت کمترین توان (Low Power Mode) است و مقادیر مثبت بزرگتر به شدت توان بیشتر مینشاند. همچنین توجه داشته باشید که دستورات و روشهای تنظیم شدت توان ممکن است بستگی به ماژول و کتابخانه مورد استفاده داشته باشد. در هر صورت، بهتر است برای دقیقترین و مطمئنترین اطلاعات درباره محدوده شدت توان ماژول SX1278، به دستورالعملها و مستندات مربوطه از سازنده یا توسعه دهنده ماژول مراجعه کنید.
ارتباط پهنای باند و مسافت ماژول SX1278
ماژول SX1278 نیز از فناوری LoRa استفاده میکند و قابلیت ارسال و دریافت دادهها در فواصل بلند را با مصرف توان کمتر فراهم میکند. در ارتباط با مسافت و پهنای باند این ماژول، موارد زیر باید در نظر گرفته شوند.
- مسافت: ماژول SX1278 نیز قادر به ارسال و دریافت دادهها در مسافتهای بلند است. مسافت پوشش بسته به شرایط محیطی، توان ارسال، آنتن و شرایط موجود در محیط متغیر است. در محیطهای با موانع فیزیکی مانند دیوارها یا ساختمانها، مسافت پوشش کاهش مییابد.
- پهنای باند: پهنای باند در ماژول SX1278 نیز میتواند تنظیم شود و تأثیر آن بر دسترسی به شبکه و سرعت ارسال و دریافت دادهها را تحت تأثیر قرار میدهد. پهنای باند بزرگتر (مثلا 125kHz) منجر به پوشش بیشتر در مسافتهای بلند میشود، اما باعث کاهش سرعت انتقال دادهها میشود. به عنوان مقابل، پهنای باند کوچکتر (مثلا 7.8kHz) منجر به پوشش کمتر در مسافتهای بلند میشود، اما سرعت انتقال دادهها بیشتر میشود.
- تعیین پارامترهای بهینه: برای دستیابی به عملکرد بهتر در مسافت و پهنای باند، میتوانید پارامترهای مختلف ماژول را تنظیم کنید. این پارامترها شامل شدت توان ارسال، پهنای باند، فرکانس و فاکتور کدگذاری (Coding Rate) است. با تنظیم این پارامترها به صورت بهینه، میتوانید توانایی پوشش و سرعت ارسال دادهها را بهبود بخشید.
در هر صورت، برای تنظیم این پارامترها و استفاده بهینه از ماژول SX1278، باید از کتابخانهها و رابطهای برنامهنویسی مرتبط با این ماژول استفاده کنید. این کتابخانهها امکان تنظیم پارامترهای مختلف را فراهم میکنند و میتوانید آنها را بر اساس نیازهای خود تنظیم کنید. همچنین، با تست و تجربه در محیط و شرایط واقعی، میتوانید بهترین تنظیمات را برای مسافت و پهنای باند مورد استفاده خود پیدا کنید.
پهنای باند، شدت توان و رنج فرکانسی در لورا RFM95/RFM96
در ماژولهای RFM95/RFM96 نیز مفاهیم پهنای باند، شدت توان و رنج فرکانسی مشابه SX1278 است. در ادامه، هر کدام از این مفاهیم را به طور کامل توضیح میدهیم.
1- پهنای باند (Bandwidth): پهنای باند به عرض نوار فرکانسی مورد استفاده برای ارسال و دریافت دادهها اشاره دارد. در ماژولهای RFM95/RFM96 نیز میتوانید پهنای باند را تنظیم کنید تا با شرایط ارتباطی خاص خود سازگار شود. مقادیر پهنای باند بر حسب هرتز (Hz) اندازهگیری میشود و برای مثال، مقادیری مانند 7.8KHz، 15.6KHz، 31.25KHz، 62.5KHz و غیره را میتوانید در این ماژولها تنظیم کنید.
2- شدت توان (Transmit Power): شدت توان در ماژولهای RFM95/RFM96 نیز به میزان قدرت سیگنال رادیویی ارسالی توسط ماژول اشاره دارد. شدت توان بر حسب dBm (دسیبل میلی وات) اندازهگیری میشود. ماژولهای RFM95/RFM96 قابلیت تنظیم شدت توان را دارند و میتوانید مقدار آن را به میزان مورد نیاز خود تنظیم کنید. برخی از مقادیر معمول شدت توان در این ماژولها شامل 2dBm و 5dBm و 8dBm و 11dBm و غیره است.
3- رنج فرکانسی (Frequency Range): رنج فرکانسی در ماژولهای RFM95/RFM96 نشان دهنده بازه فرکانسی است که ماژول قادر است سیگنالها را در آن ارسال و دریافت کند. ماژولهای RFM95/RFM96 دارای رنج فرکانسی وسیعی هستند که میتوانند در آن فرکانسها را تنظیم کنند. برای مثال، میتوانید فرکانسی را در بازه 433MHz تا 915MHz تنظیم کنید. البته به این معنی نیست که قابل تنظیم باشند. بلکه بایستی ماژول RFM با رنج فرکانسی مورد نظرتان را تهیه کرده باشید.
لازم به ذرک است بدانید که برای تنظیم پهنای باند، شدت توان و رنج فرکانسی در ماژولهای RFM95/RFM96، باید از کتابخانهها و رابطهای برنامهنویسی مرتبط با این ماژولها استفاده کنید. هر کتابخانه و رابط برنامهنویسی ممکن است دستورات و توابع خاص خود را برای تنظیم این پارامترها داشته باشد.
روش تنظیم پهنای باند ماژول لورا RFM95/RFM96
برای تنظیم پهنای باند در ماژولهای RFM95/RFM96 باید از تنظیمات مربوط به پیکربندی ماژول استفاده کنید. دستورات و توابع برنامهنویسی مرتبط با این ماژولها میتوانند به شما امکان تنظیم پهنای باند را بدهند. در ادامه، چند مثال از دستورهای رایج برای تنظیم پهنای باند در ماژولهای RFM95/RFM96 را بررسی میکنیم.
1- استفاده از تابع setSignalBandwidth(): با استفاده از این تابع، میتوانید پهنای باند را تنظیم کنید. به عنوان مثال، برای تنظیم پهنای باند به 125 KHz، میتوانید از دستور rf95.setSignalBandwidth(125000) استفاده کنید.
2- استفاده از تابع setSpreadingFactor(): با استفاده از این تابع، میتوانید فاکتور گسترش را تنظیم کنید که در واقع باعث تغییر پهنای باند نیز میشود. برای مثال، برای تنظیم پهنای باند به 500KHz و فاکتور گسترش 10، میتوانید از دستورات زیر استفاده کنید.
rf95.setSignalBandwidth(250000);
rf95.setCodingRate4(8);
3- استفاده از تابع setCodingRate4(): این تابع به شما امکان میدهد نرخ کدگذاری را تنظیم کنید که نیز تأثیری در پهنای باند دارد. برای مثال، برای تنظیم پهنای باند به 250 KHz و نرخ کدگذاری 4/8، میتوانید از دستورات زیر استفاده کنید.
rf95.setSignalBandwidth(250000);
rf95.setCodingRate4(8);
مهم است بدانید که نحوه تنظیم پهنای باند در ماژولهای RFM95/RFM96 بستگی به کتابخانه و رابط برنامهنویسی مورد استفاده دارد. در صورت استفاده از کتابخانه مشخصی، بهتر است به مستندات و راهنمای آن کتابخانه مراجعه کرده و دستورات مربوطه را بررسی کنید.
تنظیم پهنای باند RFM95/RFM96 با کتابخانه LoRaWaN
برای تنظیم پهنای باند در ماژولهای RFM95/RFM96، میتوانید از کتابخانه LoRaWAN استفاده کنید. این کتابخانه شامل توابعی است که به شما امکان میدهد پارامترهای مختلفی از جمله پهنای باند را در ماژول تنظیم کنید. در ادامه یک نمونه کد آردوینو برای تنظیم پهنای باند با استفاده از کتابخانه LoRaWAN را مشاهده میکنید.
#include <LoRaWan.h>
// تنظیمات LoRaWAN
#define BAND 868E6 // تنظیم فرکانس (مثال: 868 MHz)
#define BANDWIDTH 125E3 // تنظیم پهنای باند (مثال: 125 KHz)
void setup() {
// متصل شدن به شبکه LoRaWAN
LoRaWan.begin();
// تنظیم فرکانس و پهنای باند
LoRaWan.setFrequency(BAND);
LoRaWan.setBandwidth(BANDWIDTH);
}
void loop() {
// کد برنامه
}
در این نمونه کد، با استفاده از تابع setFrequency() میتوانید فرکانس مورد نظر خود را تنظیم کنید و با استفاده از تابع setBandwidth() میتوانید پهنای باند را تنظیم کنید. در مثال بالا، فرکانس به 868MHz و پهنای باند به 125KHz تنظیم شده است. لطفا توجه داشته باشید که نمونه کد فقط بخشی از برنامه است و باید برنامه را به تناسب با نیازهای خود تکمیل کنید. همچنین، ممکن است در کتابخانه LoRaWAN دستورات و توابع دیگری برای تنظیم پارامترهای دیگر ماژول نیز وجود داشته باشد که میتوانید از آنها استفاده کنید.
شناخت شدت توان dBm و روش تنظیم در RFM95/RFM96
در ماژولهای RFM95/RFM96، شدت توان به صورت dBm یک واحد است که شدت توان را نسبت به توان مرجع یک میلیوات (1 mW) نشان میدهد. این واحد برای اندازهگیری شدت توان در سیستمهای رادیویی استفاده میشود. مقدار dBm معمولا به صورت عدد منفی یا مثبت نشان داده میشود. برای مثال، یک مقدار +10 dBm به معنای 10 برابر توان مرجع یعنی 10 میلیوات است. همچنین، یک مقدار -20 dBm به معنای 1/100 توان مرجع یعنی 0.01 میلیوات است. برای تنظیم شدت توان در ماژولهای RFM95/RFM96 نیز باید از کتابخانهها و رابطهای برنامهنویسی مرتبط با این ماژولها استفاده کنید. به طور کلی، ماژولهای RFM95/RFM96 دارای توابعی برای تنظیم شدت توان هستند که باید مقدار dBm مورد نظر را به آنها ارسال کنید. در نمونه کد زیر، از کتابخانه RadioHead برای تنظیم شدت توان در ماژول RFM95/RFM96 استفاده شده است.
#include <RH_RF95.h>
// ساخت نمونه از کلاس RH_RF95
RH_RF95 rf;
// تنظیمات شدت توان
#define TX_POWER_DBM 10 // شدت توان مورد نظر (به صورت dBm)
void setup() {
// شروع ارتباط با ماژول
rf.init();
// تنظیم شدت توان
rf.setTxPower(TX_POWER_DBM);
}
void loop() {
// کد برنامه
}
در این نمونه کد، با استفاده از تابع setTxPower() میتوانید شدت توان را تنظیم کنید و مقدار dBm مورد نظر را به عنوان ورودی به این تابع ارسال کنید. در مثال بالا، شدت توان به +10 dBm تنظیم شده است. توجه داشته باشید که نمونه کد فقط بخشی از برنامه است و باید برنامه را به تناسب با نیازهای خود تکمیل کنید. همچنین، ممکن است کتابخانه RadioHead دستورات و توابع دیگری برای تنظیم پارامترهای دیگر ماژول نیز داشته باشد که میتوانید از آنها استفاده کنید.
ارتباط پهنای باند و مسافت ماژول RFM95/RFM96
ماژولهای RFM95/RFM96 از فناوری LoRa استفاده میکنند که قابلیت ارسال و دریافت دادهها در فواصل بلند را با مصرف توان کمتر فراهم میکند. در ارتباط با مسافت و پهنای باند این ماژولها، نکات زیر قابل توجه هستند.
- مسافت: ماژولهای RFM95/RFM96 قادر به ارسال و دریافت دادهها در مسافتهای بلند هستند. مسافت پوشش بسته به شرایط محیطی، توان ارسال، آنتن و شرایط موجود در محیط متغیر است. در محیطهای با موانع فیزیکی مانند دیوارها یا ساختمانها، مسافت پوشش کاهش مییابد.
- پهنای باند: پهنای باند در ماژولهای RFM95/RFM96 معمولا تنظیم میشود و میزان تأثیر آن بر دسترسی به شبکه و سرعت ارسال و دریافت دادهها را تحت تأثیر قرار میدهد. پهنای باند بزرگتر (مثلا 125kHz) منجر به پوشش بیشتر در مسافتهای بلند میشود، اما باعث کاهش سرعت انتقال دادهها میشود. به عنوان مقابل، پهنای باند کوچکتر (مثلا 7.8kHz) منجر به پوشش کمتر در مسافتهای بلند میشود، اما سرعت انتقال دادهها بیشتر میشود.
- تعیین پارامترهای بهینه: برای دستیابی به عملکرد بهتر در مسافت و پهنای باند، میتوانید پارامترهای مختلف ماژول را تنظیم کنید. این پارامترها شامل شدت توان ارسال، پهنای باند، فرکانس و فاکتور کدگذاری (Coding Rate) است. با تنظیم این پارامترها به صورت بهینه، میتوانید توانایی پوشش و سرعت ارسال دادهها را بهتر کنید.
برای تنظیم پارامترهای بهینه در ماژولهای RFM95/RFM96، باید از کتابخانهها و رابطهای برنامهنویسی مرتبط با این ماژولها استفاده کنید. این کتابخانهها امکان تنظیم پارامترهای مختلف ماژول را فراهم میکنند و شما میتوانید آنها را بر اساس نیازهای خود تنظیم کنید. همچنین، با تست و تجربه در محیط و شرایط واقعی، میتوانید بهترین تنظیمات را برای مسافت و پهنای باند مورد استفاده خود پیدا کنید.
جمع بندی
ماژولها رادیویی لورا به دلیل مسافت برد بلندی که دارند، شناخته میشوند. از اینرو یکی از برد بلندترین انواع ماژول در باند ISM هستند. حداقل و حداکثر برد مسافتی قابل ارسال دادهها توسط ماژول لورا برای بسیاری از کاربران سوال است. با بررسیهایی که در این پست انجام دادیم، پاسخ به این سوال تقریبا داده شده است. مسافت ارسالی به موارد مختلفی وابسته است و در نظر داشتن سه عامل فرکانس، پهنای باند و سرعت تبادل دادهها در این جمع بندی اهمیت دارند. ما در تلاش هستیم که دانش کاربران فارسی زبان را در راستای سخت افزارهای IoT ارتقا دهیم. بنابراین اگر این پست برای شما مفید بود و به اطلاعاتتان اضافه کرد، حتما لینک آموزش را با دیگران به اشتراک بگذارید.